Stichting Aanpak Verlegenheid Enz. (SAVE)

Home    Zelfhulp    Levensloop    Stichting    Aanpak    Verlegenheid    Huishoudelijk reglement    Literatuur    Pesten  

Workshop reageren op kritiek en pesten   Therapieen    Recensies basiscursus VVM    Jaarverslag 2012    Bestuurlijke principes  

  Links    Inbreng van lezers   Contact


Er wordt naar gestreefd deze website voortdurend actueel te maken.                                        Lettertype te groot? Ctrl. - (min), te klein? Ctrl +

Voor vervolg klik aan Workshop reageren op kritiek en pesten
Klik ook aan Aanpak

Pesten  *                     

Samenvatting: De gepeste kan weerbaarder worden door verstandige gedachten en oefeningen.

De hieronder direct volgende eerste 12 regels van deze pagina heb ik qua vormgeving op 17-1-2013 herschreven op aanraden van de sympathieke en talentvolle psychologe Corry de Rooy. Zij is evenals ik regiocoȫrdinator van de Vereniging van Verlegen Mensen, ze start cursussen op en geeft workshops. Corry is er nu tevreden over.  Dick.

Inleiding
In de jaren 70 was er een heel bijzondere minister van justitie, de heer Dries van Agt, een katholiek CDA-lid. Hij zat in één kabinet met Joop den Uyl, die minister-president was, een gereformeerde bevlogen PvdA-er. Hun levensbeschouwing was als water en vuur. Van Agt relativeerde alles in het zicht van de eeuwigheid en Den Uyl was gedreven om elke mogelijkheid tot meer rechtvaardigheid in de wereld, met beide handen aan te grijpen. Deze heren respecteerden elkaar, maar konden totaal niet met elkaar overweg. Aandoenlijk was, dat ze het wel telkens probeerden. Er was op een gegeven moment een kamerdebat, een vergadering van de Tweede Kamer met het kabinet. Het kabinet verdedigde zijn plannen. Elk goed kabinet streeft ernaar eenheid en harmonie uit te stralen. Van Agt wilde Den Uyl een compliment geven ten overstaan van de Tweede Kamer. Dat had met één korte zin gekund. Maar de levensgenieter Van Agt maakte er een toneelstuk van, een feestrede. Hij zei (en dat had niets met pesten te maken, integendeel) het volgende:

Van Agt:
"Ik hecht eraan te zeggen dat de begeleiding door de minister-president van ons werk niet daarin zijn grond vindt dat onze activiteiten bewaking zouden behoeven, echter daaruit behoort te worden verklaard dat wij ons gedrieeën de gelegenheid niet willen laten ontnemen ons andermaal te laven aan zijn vanmiddag opnieuw gebleken wijsheid." **

Den Uyl vermaakte zich kostelijk terwijl hij getuige was van de humor en welsprekendheid van Van Agt, de minister-president ging snel verzitten om Van Agt beter te kunnen zien. En toen deze de happening had beëindigd, legde Den Uyl met een gulle lach zijn hand op Van Agts schouder bij wijze van een bewonderend en vriendschappelijk gebaar. Een uitbundige lach onder de Kamerleden completeerde beeld en geluid.

Reactie op pesten, hulp, doel, gedachten
De zin van Van Agt duurde 37 seconden. Het is vaak juist een humorvolle bevrijding als je een vorm kiest die niet past bij de gelegenheid. Deze laatste conclusie kunnen we toepassen op een geheel andere situatie, namelijk op die van het pesten. Welke reactie kan de gepeste geven? Zie enkele zinnen uit de paragraaf hieronder, getiteld "Mogelijke reacties op pesten". Mensen die stelselmatig zijn of nog steeds worden gepest en wanhopig zijn, hebben weinig aan deze conclusie. Zij hebben snelle hulp nodig om met pestgedrag te leren omgaan in de vorm van een motivatie- en oefenprogramma, zowel qua denkwijze als gedrag. Dit is het doel. Dit hoofdstuk "Pesten" van de website is een eerste aanzet tot verwezenlijking van dit doel, want de adviezen hieronder kunnen meteen uitgevoerd worden. Althans, deze adviezen betreffen een oefening die eigenlijk ongeveer 5 inleidende oefeningen nodig heeft. Dit alles komt aan de orde in de Workshop reageren op kritiek en pesten. Deze is in opbouw en bevat een aantal oefeningen die nu al meteen kunnen worden gedaan. De workshop gaat uitgevoerd worden in de praktijk.
    Je kunt proberen een goede reactie te geven op iemand die jou zojuist met woorden *** heeft gepest, maar je kunt er ook voor kiezen helemaal niet te reageren... Als je er maar de goede gedachten bij hebt. Als je wel reageert, met woorden, dan gaat het om het wat en het hoe, m.a.w. dan kies je woorden die zo mogelijk bij je karakter en je vaardigheden van dat moment passen (het wat) en dan ligt het aan allerlei factoren of je reactie kort of lang is, of die op felle dan wel rustige toon wordt uitgesproken, of die humoristisch is of niet, of die met een glimlach of met een andere gezichtsuitdrukking wordt gegeven, of de reactie kritisch/verwijtend is, maar hij kan ook ironisch zijn (een machtig ontwapenend wapen), enz. enz. (het hoe, de vorm).

Gedachten, vergeven
Allereerst kun je het beste proberen boven het pesten te staan op grond van, zoals gezegd, verstandige gedachten, want gedachten bepalen de gevoelens. Die gedachten kun je voor je zelf houden of uitspreken of je kunt er een gedeelte van uitspreken. Gedachten die je voor jezelf houdt, kunnen zijn:
    Vergeven is niet achteraf goedkeuren maar erboven staan. Want vergeven is een activiteit waarbij je je er niet meer over beklaagt dat mensen onvolmaakt zijn, ook tegenover jou. Met zelfbeklag kun je niet vrij leven. Je schiet dus in je eigen voet als je
pesters hun gedrag niet vergeeft.  Vergeven is je ontdoen van een last, van de macht die de pester op jou heeft, want dat is het doel van de pester: macht, hoe laag van kwaliteit ook. Vergeven wordt vergemakkelijkt na het toespreken van jezelf en na eventueel een goede reactie. Het is niet zo dat je de pester altijd expliciet hoeft te laten weten dat je hem hebt vergeven. Dat zal impliciet uit je gedrag blijken.

Wie verdient de meeste aandacht?
Iedereen die probeert het pesten te bestrijden, heeft de neiging de pijlen te richten op de pester, ik heb in de media tot nu toe niet anders gezien. Dat is in bepaalde opzichten ook goed, voorkomen is beter dan genezen. Maar bedenk wel dat je meer invloed op je eigen gedrag hebt dan op dat van de ander. Gepesten voelen zich een slachtoffer, wat extra aantrekkelijk is voor de pester, die macht wil. Het is belangrijk weerbaar te zijn. (Cruyff liet zich geen pootje haken maar sprong gewoon over het been van zijn tegenspeler heen).

Selecteren van reacties en oefenen
Kijk eens welke van de volgende zinnen bij jou passen en eventueel geschikt zijn om in pest-situaties te worden uitgesproken, rustig en zelfbewust, mogelijk hoofdschuddend. Of verzin er zelf een paar. Zeg ze als oefening hardop vóór het slapen gaan om ze eigen te maken, zodat de zinnen de volgende dag vertrouwd aanvoelen.
(Deze techniek van de "gecontroleerde slaap" uit de cursus "Toegepaste psychologie" heb ik destijds  toegepast op andere gebieden en hij werkte bij mij.)

Mogelijke reacties op pesten (voor 12 jaar en ouder ****)

Kies enkele reacties uit of verzin er zelf een paar (die bij jou passen) en zeg die elke avond
hardop enkele keren vóór het slapen gaan. Probeer ze niet af te raffelen, maar doorvoel ze.

1.     Jouw gebreken kun je niet verbergen door je op mij af te reageren. Je tekortkomingen worden         er alleen maar erger van.
2.     Je meet jezelf een valse superioriteit aan. Doe niet zo arrogant.
3.     Mag ik je adviseren jezelf niet zo omlaag te halen?
4.     Het lukt je niet mijn zelfvertrouwen te stelen.
5.     Zou je je kritiek willen uiten in de vorm van een vriendelijk verzoek?
6.     Kom, kom, je hebt mij toch niet nodig om jezelf een beetje zeker te voelen?
7.     Ik weet nu al: jij komt niet in de hemel.
8.     Uit jouw mond is dat een compliment. Bedankt.
9.     Als mens val je nu toch lelijk door de mand.
10.     Dank je wel dat je zo openhartig voor je gevoelens uitkomt. Daar heb ik echt wat aan.
11.     Jij hebt heel goed gezien 
dat ik op grond van mijn onvolmaaktheid geen respect verdien.
12.     Wat je nu zegt is een gevolg van een uiterst gebrekkig proces in je hoofd. Laat je eens                     nakijken.
13.     Dank je wel dat je me aanmoedigt mijn zelfkennis te vergroten.
14.     Ik heb wel eens sterkere teksten van je gehoord.
15.     Hoe bont je het ook maakt, je blijft een kind van God. Maar Hij is nu wel héél verdrietig.
16.     Zo wanhopig ben je toch niet, dat je niet zonder mij kunt om je zelfvertrouwen te vergroten?!
17.     Pesten komt voort uit onmacht. Je moet je niet zo laten kennen.
18.     Met pesten vergal je diep van binnen je zelfrespect. Waarom zou je jezelf zo beschadigen?
19.     O.K., en nu graag opbouwende kritiek.
20.     Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet.

KERNWOORDEN
Hieronder worden deze zinnen herhaald maar dan met acentuering van de kernwoorden, zodat het selecteren en onthouden van de zinnen worden vergemakkelijkt.


NOTEN

*
Deze pagina is mede een inleiding op de in ontwikkeling zijnde pagina "Workshop reageren op kritiek en pesten", die reeds te raadplegen is. De eerste drie oefeningen zijn al gereed.

**
Van Agt zei niet "behoort" maar "behoren". Wie ben ik om Van Agt te verbeteren?! Want hij heeft misschien de pluralis majestatis (meervoud van verhevenheid) gebruikt, en wel om de zwaarte en ruimheid van het woord "begeleiding" tot uitdrukking te brengen (bewust of onbewust). Hij legde inderdaad een speciale, gevoelvolle nadruk op het woord begeleiding.

***
Van een geheel andere orde is de vorm van pesten waarbij je lichamelijke integriteit in het geding is. Zet, op meerdere fronten tegelijk, alle legale middelen in, om dat meteen de kop in te drukken. 

****
De zinnen variëren sterk in moeilijkheidsgraad. Ze zijn over het algemeen waarschijnlijk te moeilijk voor kinderen beneden 12 jaar (of 15 jaar), al is dit eigenlijk alleen proefondervindelijk vast te stellen vanwege de grote individuele verschillen tussen mensen qua taalvaardigheid, snelheid van denken, een bepaald soort intelligentie (er zijn 10 soorten), geheugen, durf, doorzettingsvermogen, onverstoorbaarheid, enz.
    Verder is het sowieso vaak erg moeilijk rustig en helder te blijven denken als je gepest wordt. Daardoor komen de zinnen misschien als moeilijk over, maar bedenk dat elke reactie moeilijk is als je gepest wordt. Dus liever een effectieve, moeilijke reactie waar je op moet oefenen dan een kreet die zijn doel voorbij schiet.
    Zorg ook dat je niet in de verdediging gaat. Uitgangspunt is dat je een waardevol mens bent. Ga daarover niet in discussie. 
    Eigen zinnen verdienen misschien de voorkeur, omdat je ze zelf hebt bedacht.
    Kom eerlijk tegenover je ouders en vrienden er voor uit dat je gepest wordt, want je stelt ze hierdoor niet teleur, in tegendeel. Zeg precies hoe het zit. Breng die moed op!! Ze waarderen het enorm dat je hen in vertrouwen neemt, want als jij uitgekozen wordt om gepest te worden, dan is die keuze heel toevallig en heeft die niets te maken met jouw persoon en je kwaliteiten, hoogstens is er afgunst in het spel. Als je emoties in heftigheid zijn afgezwakt, kun je je ouders of vrienden na enkele dagen om hulp vragen, als volgt.
    Oefening baart kunst. Je zou vrienden of je ouders af en toe kunnen vragen een rollenspel met je te doen: "Pa, zou je me even willen beledigen?" Je reageert op de belediging door de pester in de ogen te kijken, je schouders op te halen en weg te lopen, al dan niet na iets gezegd te hebben. Als je je blootstelt aan datgene waar je bang voor bent en als je de bron van de angst recht in de ogen kijkt, is de kans groot dat de angst verdampt door gewenning. ("Exposure"). De pester ziet dat hij geen vat op je heeft en hijzelf laat op deze wijze zijn eigen probleem zien. Dan gaat de lol er gauw af.

                                                                                +_+_+_+_+_+_+_

HERHALING ZINNEN MAAR NU MET KERNWOORDEN T.B.V. SELECTEREN EN ONTHOUDEN

(Schrijf die zinnen over die je aanspreken en zet ze daarbij in een logische volgorde)

1.     Jouw gebreken kun je niet verbergen door je op mij af te reageren. Je tekortkomingen worden         er alleen maar erger van.
2.     Je meet jezelf een valse superioriteit aan. Doe niet zo arrogant.
3.     Mag ik je adviseren jezelf niet zo omlaag te halen?
4.     Het lukt je niet mijn zelfvertrouwen te stelen.
5.     Zou je je kritiek willen uiten in de vorm van een vriendelijk verzoek?
6.     Kom, kom, je hebt mij toch niet nodig om jezelf een beetje zeker te voelen?
7.     Ik weet nu al: jij komt niet in de hemel.
8.     Uit jouw mond is dat een compliment. Bedankt.
9.     Als mens val je nu toch lelijk door de mand.
10.     Dank je wel dat je zo openhartig voor je gevoelens uitkomt. Daar heb ik echt wat aan.
11.     Jij hebt heel goed gezien 
dat ik op grond van mijn onvolmaaktheid geen respect verdien.
12.     Wat je nu zegt is een gevolg van een uiterst gebrekkig proces in je hoofd. Laat je eens                     nakijken.
13.     Dank je wel dat je me aanmoedigt mijn zelfkennis te vergroten.
14.     Ik heb wel eens sterkere teksten van je gehoord.
15.     Hoe bont je het ook maakt, je blijft een kind van God. Maar Hij is nu wel héél verdrietig.
16.     Zo wanhopig ben je toch niet, dat je niet zonder mij kunt om je zelfvertrouwen te vergroten?!
17.     Pesten komt voort uit onmacht. Je moet je niet zo laten kennen.
18.     Met pesten vergal je diep van binnen je zelfrespect. Waarom zou je jezelf zo beschadigen?
19.     O.K., en nu graag opbouwende kritiek.
20.     Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet.

                                                            +_+_+_+_+_+_+_+_+_+